مزاحمت
تلفن زنگ مى‌زند و صدایى ناآشنا از پشت خط مى‌گوید: "شما براى خرید یا فروش ملک پیشنهادى داشته‌اید" پیشنهادى نداشته‌اى و با "نه" گفتن به صداى ناآشنا پاسخ مى‌گویى. به یاد مى‌آورى که چند روز قبل نیز به صداى ناآشناى دیگرى از همین جنس با کلمه "نه" پاسخ گفته‌اى. روز دیگرى را هم به خاطر سپرده‌اى، همان روزى که شخصى با زنگ زدن به تلفن محل کار با اصرار فراوان تلاش مى‌کرد تا کپسول آتش نشانى مخصوص خودرو به شما بفروشد.
براى گوینده ناآشنا مهم این نبود که شما ماشینى ندارید یا تمایلى به خرید از فروشندگان ناآشنا و شرکت‌هاى عجیب و غریب ندارید.
همین که تلفن را برداشته‌اى و مشغول شنیدن حرف‌هاى بازاریاب تلفنى شده‌اى کافى است تا او به روش‌هاى مختلف که آموخته شما را مجاب کند که داشتن کپسول آتش نشانى محاسن فراوانى دارد و مى‌توان از آن نه تنها براى خودرو استفاده کرد که آن را در منزل هم به کار گرفت. این است که مى‌خواهد شما را وادار به خرید این وسیله کند.
باز هم "نه" مى گویى و گوشى تلفن را قطع مى‌کنى. اما این پایان ماجرا نیست. روزهاى دیگرى نیز در راه است.
یک روز دیگر شخصى با تلفن خانه تان تماس مى‌گیرد و دامنه بازاریابى تلفنى را به حوزه دیگرى مى‌کشاند.
این بار به شما گفته مى‌شود که در قرعه کشى یک شرکت اینترنتى نا آشنا برنده شده‌اید و قرار است یک ساعت مچى زنانه و مردانه به عنوان هدیه به همراه کارت اینترنت شرکت به آدرس خانه تان ارسال شود.
بى خبر از هرجا آدرس خانه را اگر که بگویى ساعتى طول نمى‌کشد که شخصى هدیه مورد نظر را به همراه کارت اینترنت شرکت مورد نظر به در خانه‌تان مى‌آورد.
ساعت مثلاً هدیه است و بابت کارت نیز مى‌بایست هزینه‌اى پرداخت کرد. پرداخت مى‌کنى و شخص مورد نظر مى‌رود. کارت اینترنت قرار بوده بیش از 10 ساعت عمر کند و بعد از ساعتى استفاده اعتبارش از بین مى‌رود و ساعت نیز وسیله‌اى ارزان قیمت است که با اندکى هزینه مى‌توانستى آن را تهیه کنى. پس این وسط یک جاى کار مشکل دارد.
اینجاست که از خود مى‌پرسى حکایت این بازاریابى‌هاى تلفنى چیست؟
چندى پیش یک مقام پلیس خبر از کشف یک شرکت کلاهبردارى در کرج داده بود که 14دختر در آن فعالیت مى‌کردند و به همین شیوه‌اى که گفته شد کلاهبردارى مى‌کردند.
سرهنگ "نادر سرکارى" رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومى استان تهران درباره کشف این باند چنین گفته بود: "اوایل آبان 1387 مأموران، خبرى دریافت کردند مبنى بر اینکه افرادى در قالب یک شرکت اینترنتى با خانه‌هاى مردم تماس مى‌گیرند و مدعى مى‌شوند کاربر شماره مورد نظر در قرعه کشى بزرگ برنده شده است.
بررسى‌ها نشان مى‌داد متهمان با ارائه کارت شارژ خالى و یک ساعت مچى به عنوان هدیه، مبلغى از شهروندان ساده لوح مى‌گرفتند و کلاهبردارى مى‌کردند. بنابراین پلیس اداره نظارت بر اماکن عمومى مأموریت یافت تا موضوع را پیگیرى کند."
این مقام ناجا افزوده بود: "مأموران خیلى زود شرکت مورد نظر را در یکى از آپارتمان‌هاى چهارراه طالقانى شمالى کرج شناسایى کردند و مشخص شد گردانندگان بدون نصب هرگونه علائم و مشخصات، کلاهبردارى اینترنتى مى‌کنند."
وى توضیح داد: "مأموران پس از هماهنگى با دستگاه قضایى و در ادامه تحقیق متوجه شدند 12 دختر، تلفنى با خانه‌هاى مردم تماس مى‌گیرند و دو نفر هم به عنوان حسابدار و مدیر داخلى فعالیت غیر قانونى مى‌کنند که همگى به مقر پلیس فرستاده شدند."
سرهنگ "سرکارى" در ادامه چنین گفته بود: "شرکت مورد نظر، شش ماه پیش از سوى شخصى در آن محل راه‌اندازى شده بود و پیشتر با نام "امید" اداره مى‌شد اما براى فرار از قانون به "صبا" تغییر یافت.
رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومى استان تهران اظهار داشت: "شما در قرعه کشى اینترنتى برنده شده‌اید!" پیام وسوسه انگیز گردانندگان شرکت قلابى براى کلاهبردارى بود و پرونده براى صدور دستور لازم به دادسرا فرستاده شد.
*کدام بازاریابى
شهرهاى بزرگ به خاطر گستردگى فراوان و جمعیت انبوهى که در خود جاى داده‌اند همواره مکانى مناسب براى فعالیت‌هاى اقتصادى به شمار مى‌آیند.
در نتیجه بسیارى از سرمایه‌گذاران براى موفقیت بهتر و بیشتر در فعالیت خویش بازار این شهرها را هدف قرار داده تلاش مى‌کنند که با استفاده از شیوه‌هاى مدرن در حوزه بازاریابى و تبلیغات مناسب مشتریانى براى فعالیت و یا کالاهاى خود به دست آورند.
این وضعیت طبیعى سرمایه‌گذارى است که با کسب مجوزهاى قانونى لازم از طریق نهادهاى متولى انجام گرفته و به شکلى طبیعى پیش مى‌رود.
شرکت‌هایى که مجوز قانونى براى فعالیت خویش کسب کرده تلاش مى‌کنند تا در مراحل بعد با استفاده از روش‌هایى چون بالابردن کیفت کالا یا خدمات خود احتمال موفقیت خود را افزایش دهند.
تا این جاى کار مشکلى وجود ندارد و شکل طبیعى فعالیت اقتصادى به همین شیوه یا با اندکى تغییرات پیش مى‌رود.
در همه مواردى از این دست کسب مجوز قانونى براى فعالیت در هر حوزه‌اى نکته‌اى است که از اهمیت فراوانى برخوردار است. چه آنکه در چنین حالتى شرکت مورد نظر از طریق نهادهاى قانونى شناسایى شده و امکان نظارت بر فعالیت آنها افزایش پیدا مى‌کند. اینجاست که شرکت مورد نظر در صورت هرگونه تخلف احتمالى مى‌بایست در برابر نهادهاى قانونى قرار گیرد و پاسخ‌گوى فعالیت خویش باشد.
این پاسخ‌گویى درباره شرکت‌هایى که مجوز قانونى براى فعالیت خود ندارند و یا به بهانه انجام یک فعالیت اقتصادى از شهروندان کلاهبردارى مى‌کنند، فرق مى‌کند. اینجاست که نهادهاى نظارتى و یا مقام قضایى به تخلفات این واحدها رسیدگى مى‌کنند و احکام لازم درباره تخلفات آنها صادر مى‌شود.
بنابراین در حوزه جذب مشترى و بازاریابى و تبلیغات شرکت‌ها و واحد‌هاى اقتصادى در عین اینکه مى‌باید به فکر استفاده از روش‌هاى مدرن و نو براى تبلیغ بود، مى‌بایست به ابعاد قانونى این اقدام یا اقداماتى از این دست نیز فکر کرد.
فارغ از ابعاد قانونى این تبلیغات گاهى اوقات مباحث دیگرى نیز در همین حوزه مطرح مى‌شود که "محمد کریم زاده" کارشناس مسائل اجتماعى ترجیح مى‌دهد که از آن به عنوان "ابعاد اخلاقى" کار یاد کند.
وى مى‌گوید: "وظیفه اخلاقى در هر زمینه از فعالیت ایجاب مى‌کند که هر یک از ما احترام براى دیگران را به عنوان یک اولویت اصلى در کار خود پر رنگ نشان دهیم.
این احترام نهادن از چگونگى برخورد مناسب با مشترى گرفته تا موضوعاتى چون توجه به ابعاد قانونى فعالیت و پرهیز از تخلف را در بر مى گیرد. در نتیجه هر شخصى که به انجام امور خدماتى ، تولیدى و یا تجارى مى پردازد بایستى با در نظر گرفتن عامل اخلاقى همواره فعالیت خویش را در معرض پرسش هاى اخلاقى قرار دهد.
اینکه یک نفر در حین فعالیت خویش جدا از محدودیت هاى قانونى، معیارهاى اخلاقى را نیز به فراموشى مى‌سپارد نکته‌اى است که بایستى درباره علل آن به جست‌وجو پرداخت.
به عنوان مثال اینکه شخصى با استفاده از امکاناتى ساده چون تلفن با خانه‌هاى مردم تماس گرفته و به دروغ بگوید که شما در قرعه کشى اینترنتى ما برنده شده‌اید و فلان و فلان و بعد یک مقدار پول از این طریق به دست بیاورد علاوه بر این که کارى غیر قانونى است به دور از هرگونه اخلاق انسانى نیز هست. چه آنکه شخص مورد نظر به دروغ به انجام کارى اقدام مى‌کند که هیچ بهره‌اى از واقعیت ندارد."
*اندکى تأمل
بازاریابى یکى از روش‌هاى تبلیغى نوین براى به فروش رساندن کالا و خدمات است.
امروزه بسیارى از شرکت‌ها براى به فروش رساندن کالاها و خدمات خویش ناچار از استخدام بازاریابان متبحر و توانایى هستند که قادر هستند با استفاده از روش‌هاى نوین بیشترین مشترى را براى یک شرکت تولیدى یا خدماتى جذب کنند.
استفاده از روش‌هاى نو به هیچ عنوان به معنى استفاده از هر روشى براى انجام تبلیغ و بازاریابى نیست.
اینکه برخى شرکت‌ها یا افراد روزانه عده‌اى را موظف کنند که به شماره تلفن منازل شهروندان تماس گرفته و به روش‌هاى مختلف براى کالاها و خدمات خود تبلیغ کنند به هیچ عنوان کارى درست نیست.
علاوه بر اینکه گونه‌اى از مزاحمت است، روشى است که در آن امکان تشخیص میزان گفته‌هاى فرد تماس گیرنده چندان که باید و شاید مشخص نیست. در نتیجه میزان ریسک اعتماد به آن گفته‌ها بالا مى‌رود. همچنان که در خبر کلاهبردارى‌هاى اینترنتى اشاره شد، افراد کلاهبردار در نمونه مورد اشاره از همین طریق اقدام کرده‌اند.
بنابر این نمى‌توان به سادگى به بازاریابان تلفنى اعتماد کرد.
جداى از مقوله اعتماد، نمى‌توان نسبت به مزاحمتى که این بازاریابان براى دیگران ایجاد مى‌کنند بى‌توجه بود.
شخص مورد نظر بى‌توجه به این که در چه ساعتى از شبانه روز قرار داریم با منزل شما تماس گرفته و بى‌توجه به این که با چه کسى صحبت مى‌کند با لحنى که انگار شما را در خیابان به خرید کالا دعوت کرده از شما مى‌خواهد که فلان کالاى او را بخرید.
"کریم زاده" کارشناس مسائل اجتماعى در این باره مى‌گوید: "در این روش که دعوت به خرید کالا یا خدمات از طریق وسیله ارتباطى تلفن انجام مى‌گیرد، تلفن به ابزارى تبلیغاتى تبدیل مى شود و وانمود مى‌شود که خانه نیز به جاى مکانى براى استراحت ادامه بازار است. به عبارتى شما در منزل مسکونى‌تان نیز امان فرار از حجم انبوه تبلیغات را ندارید. این در حالى است که شما هیچ اجازه‌اى به اشخاص مختلف نداده‌اید که براى تبلیغ با خانه شما تماس بگیرند."
استفاده از برخى ابزارها براى تبلیغ کالا یا خدمات را نمى‌توان همیشه با میزان محدودیت‌هاى قانونى مورد سنجش قرار داد.
گاهى اوقات ممکن است که استفاده از یک ابزار یا روش حتى به لحاظ قانونى محدودیتى نداشته باشد، اما این دلیل نمى‌شود که همان ابزار به لحاظ اخلاقى نیز تأیید شده باشد.
اینکه کسانى خود را موظف بدانند با مراجعه به در منازل دیگران و یا با زنگ زدن به تلفن آنها مدام دعوت به خرید کنند از آن دست موضوعاتى است که به لحاظ اخلاقى امر پسندیده‌اى نیست و مى‌توان از آن به عنوان یک نوع مزاحمت یاد کرد.
